O osobowości – osobowość masochistyczna

O osobowości cd… osobowość masochistyczna (autodestrukcyjna)

Masochizm najczęściej jest rozumiany jako rodzaj upodobań seksualnych, gdzie jednostka odczuwa podniecenie seksualne podczas odczuwania psychicznego i fizycznego bólu. Nazwa masochizm pochodzi od nazwiska pisarza Leopolda Sachera-Masocha, który w XIX wieku opisywał w swych książkach praktyki masochistyczne.

Osobowość masochistyczna, mimo nazwy nie powinna być kojarzona z masochizmem seksualnym. Skłonności masochistyczne mogą przenikać życie seksualne, niektórych osób o osobowości autodestrukcyjnej ale wiele osób o takiej osobowości nie wykazuje seksualnych zainteresowań BDSM. I odwrotnie – wiele osób o masochistycznych upodobaniach erotycznych nie ma osobowości autodestrukcyjnej.

Źródłem masochizm jest lęk przed opuszczeniem i samotnością. „Jeśli mnie zostawisz, zrobię sobie coś złego”. Może on ukształtować się w dzieciństwie na skutek chłodu emocjonalnego w rodzinie, stosowania przez opiekunów częstych, nieadekwatnych kar. Dziecko uczy się wtedy, że cierpienie jest konieczne dla podtrzymania relacji.

Wymiary masochizmu

Osobowość masochistyczna może mieć dwa inne wymiary: tzw. masochizm moralny oraz masochizm związany z zachowaniami autodestrukcyjnymi.

Masochizm związany z zachowaniami autodestrukcyjnymi

Każdy z nas w pewnych warunkach jest zdolny do zachowań masochistycznych, często z dobrym skutkiem. Istnieje zasadnicza różnica między okazjonalnymi zachowaniami masochistycznymi a osobowością masochistyczną.  Przykładem zachowań masochistycznych mogą być zachowania dzieci, które orientują się, że wpadanie w tarapaty może im zapewnić uwagę opiekunów. Osobowość masochistyczna nie oznacza również – że osoba taka uwielbia ból, cierpienie, poświęcenie. Osoba prezentująca zachowanie lub osobowość masochistyczną znosi ból i cierpienie – świadomie lub nieświadomie wierząc, że w nagrodę spotka ją jakieś wyższe dobro. Kobieta nad, którą znęca się mąż, nie lubi być bita, często nie ma świadomość własnego masochizmu. Zazwyczaj uważa ona, że tolerując przemoc osiąga wyższy cel usprawiedliwiający jej cierpienie, tj. utrzymanie rodziny, dobro dzieci, lub unika jeszcze gorszej ewentualność jak porzucenie przez partnera.

Takie znaczenie terminu osobowość masochistyczna używany jest do osób, które nie mają wymiaru moralnego takich jak skłonności do ulegania wypadkom czy samookaleczania ale bez zamiarów samobójczych. Osoba taka dąży do jakiegoś celu, ulgi emocjonalnej, spadku napięcia. Masochizm taki występuje w różnym nasileniu.

Masochizm moralny

Masochizm moralny nie zawsze musi mieć wymiar patologiczny. Czasem moralność, wyznane wartości nakazują nam cierpieć za coś ważniejszego niż nasza wygoda czy zadowolenie. W tym duchu H. Deuch (1994) stwierdziła, że macierzyństwo ze swojej natury jest masochistyczne. Będąc rodzicem przedkładamy dobro dzieci nad własne dobro czy nawet życie.  Inne przykłady masochizmu moralnego dotyczą ludzi, którzy narażają swoje życie, zdrowie, bezpieczeństwo w służbie wyższemu dobru jak wolność, przetrwanie innych ludzi, kultury lub narodu.

Osobowość depresyjna i masochistyczna mają wiele cech wspólnych, a osoby z depresyjno-masochistycznymi cechami charakteru według O.F. Kernberga (1984), są przedstawicielami najbardziej rozpowszechnionego stylu osobowości. Osobowość masochistyczna poza odczuwaniem smutku, głębokiego poczucia winy dodatkowo z łatwością odczuwa złość, urazę, oburzenie. Może występować poczucie bycia potrzebującym, małowartościowym a także przekonanie, że jest się skazanym na nierozumienie, niedocenienie, złe traktowanie. Osoby o osobowości masochistycznej z przewagą masochizmu moralnego często robią na otoczeniu wrażanie pretensjonalnych, pogardliwych wobec innych, egzaltowanych w swym cierpieniu. Dzieje się tak m.in. dlatego, że osoby te znalazły w cierpieniu podstawę do budowania swojego poczucia własnej wartości. Widzą siebie jako niesłusznie cierpiące, wykorzystywane, prześladowane przez pech ale bez własnej winy czy możliwości wpływu na sytuację. Osoby depresyjne – uważają, że w pełni zasługują na swój los. W przeciwieństwie do większości osób depresyjnych, które uciekają w samotność, jednostki masochistyczne na ogół radzą sobie z poczuciem bycia złym poprzez przerzucanie tego uczucia na innych. Powoduje to, że osoba masochistyczna nie czuje złości, a uważa, że wszyscy wokół są źli.

Osoby takie powinny zrozumieć, że złość to naturalna reakcja – gdy nie dostajemy tego czego chcemy. Nie trzeba jej uzasadniać, tłumaczyć moralizatorstwem lub cierpieniem. Osoby masochistyczne wierzą, że mogą odczuwać złość tylko wtedy gdy ma to uzasadnienie – na przykład, gdy zostały ewidentnie skrzywdzone. Odczuwając normalny poziom rozczarowania, frustracji lub złość muszą tym uczuciom zaprzeczać lub je uzasadniać.